عرضه و تقاضا در اقتصاد

عرضه و تقاضا در اقتصاد

در درس های قبلی در باره مفهمو کلی اقتصاد مطالعه کردید و همینطور درباره سود اقتصادی و سود حسابداری نیز مطالعه کردید و تفاوت این دو مورد را برسی کردیم٬ در ادامه می خواهیم با مفهوم بسیار مهم عرضه و تقاضا در اقتصاد آشنا شویم. 

جامعه ای که از جمعیت زیادی برخوردار است به محصولات متنوع و زیادی احتیاج دارد، که به توان براساس آن ، به نیازها و سلیقه های مختلف پاسخ دهد. لازمه ی این کار داشتن تخصص و تولید محصولات متنوع است.

امروزه خانوار ها و بنگاه ها فعالیت مصرفی و تولیدی را شکل می دهند. افراد بر اساس کار و فعالیتی که انجام می دهند می توانند هم عضو خانوار و هم عامل بنگاه محسوب شوند .

به عنوان مثال وقتی که یک تولید کننده کفش در کارگاه خود کفش تولید می کند، نقش بنگاه را انجام می دهد ولی اگر همین فرد برای برطرف کردن نیازهایش به بازار برود، نقش مصرف کننده را انجام می دهد.

تولید کننده و مصرف کننده در نظام اقتصادی:

براى هر کالا مى توان دو گروه «تولیدکننده » و «مصرف کننده » در نظر گرفت. تولیدکنندگان برای آنکه به سود دست یابند تولید می کنند و مصرف کنندگان برای اینکه نیازهایشان رفع شود آن ها را خریدارى مى کنند.

پول عنصر تعیین کننده رفتار در عرضه و تقاضا:

با بررسی رفتار تولیدکنندگان و مصرف کنندگان به این نتیجه میرسیم که “قیمت” عامل اساسی تغییر رفتار است.

افزایش قیمت یک کالا میزان تولید و عرضه را افزایش می دهد چرا که افزایش قیمت، افزایش سود را به همراه دارد که این خود عامل تشویق و ایجاد انگیزه در تولیدکنندگان است.از طرفی دیگر زمانی که قیمت یک کالا افزایش پیدا می کند تقاضا برای آن کالا کمتر می شود و مصرف کننده تمایل خود برای خرید آن کالا را از دست میدهد.

یعنی این قیمت است که بر میزان عرضه و تقاضا اثر مستقیم دارد.

تعریف تقاضا:

مفهوم تقاضا برای یک کالا عبارت است از آن کالا که خریدار به ازای قیمت های متفاوت میتواند آنرا در یک دوره زمانی خریداری کند. تقاضای افراد باید به گونه ای باشد که فرد مصرف کننده توان پرداخت بهای آن را داشته باشد.

تقاضا

همانطور که در تصویر نمودار بالا مشاهده میکنید با افزایش قیمت یک محصول میزان تقاضا برای آن کاهش پیدا میکند. البته این اصل را در عالم واقع هم درک کرده ایم٬ زمانی که قیمت پراید صفر ۲۷ میلیون تومان بود تقاضا برای آن بیشتر بود ولی زمانی که قیمت به ۵۰ میلیون رسید همه چیز عوض شد و خریداران مجبور می شوند سراغ مدل های پایین تری برای خرید بروند.

در این قسمت به برخی عوامل اشاره می کنیم که می‌توانند بر تقاضای انفرادی افراد تاثیرگذار باشند.

قیمت کالای مورد نیاز

برای یک خریدار انفرادی، قیمت از عوامل اساسی و کلیدی می باشد. میتوان گفت که بین قیمت کالا و تقاضا برای آن کالا، یک رابطه عکس وجود دارد. هرچه قیمت یک کالا افزایش پیدا کند میزان تقاضای صورت گرفته نیز کاهش پیدا می‌کند.

وجود جانشین برای کالا

در صورتی که برای کالای مورد نیاز جانشین وجود داشته باشد، مصرف کننده میتواند وقتی شرایط تغییر می کند مثل وضعیت قیمت در صورت افزایش ، کالای دیگر را به جای کالای مورد نظر خریداری نماید. به طور مثال میتوان گوشت مرغ و گوشت گوسفند را دو کالای جانشین هم نامید در این صورت با افزایش قیمت یکی از آنها، تقاضای دیگری افزایش پیدا می‌کند.

وجود کالای مکمل

قند و چای به عنوان یکی از مثال های خیلی معروف در اقتصاد برای کالاهای مکمل است. وقتی قیمت چای افزایش یابد، خرید قند توسط مصرف کنندگان کاهش پیدا می کند.

تغییرات در سیلقه مصرف کنندگان

تبلیغات درصورت جذاب بودن و ساخت یک ذهنیت خوب و مثبت در ذهن مصرف کننده می تواند انها را تشویق به خرید کند و باعث افزایش تقاضا در آن کالا شود.

قیمت انتظاری خریداران

اگر عواملی در اقتصاد کشور به نحوی تغییر یابد که باعث شود مردم تصور کنند که قیمت کالای مورد نظر در آینده، کاهش پیدا می کند٬ در زمان حال تقاضا برای کالای مورد نظر کاهش می یابد.

تعریف عرضه:

عرضه مقدار کالا یا خدمتی است که به ازای قیمت معین و ثابت بودن سایر عوامل، بنگاه ها به بازار ارائه می کنند. مثلاً گفته می شود، عرضه اتومبیل ۲۰۰ هزار دستگاه در سال است.

عرضه

همانطور که در این نمودار میبینید با افزایش قیمت محصول تمایل تولید کننده برای تولید بیشتر می شود. برای مثال زمانی که سایپا پراید را با قیمت ۲۷ میلیون عرضه می کرد تمایل کمتری برای تولید با تمام توان داشت ولی در قیمت های فعلی با در نظر نگرفتن شرایط تحریمی٬ قطعا تمایل سایپا برای تولید بیشتر و کسب سود بالاتر بسیار زیاد است.

خواندن این مطلب می تواند برایتان مفید باشد: بهترین گزینه سرمایه گذاری در سال ۹۸

عوامل مؤثر بر عرضه:

مقدار عرضه بنگاه ها بستگی به قیمت کالا ، هزینه های تولید ، تکنولوژی تولید ، انتظارات عرضه کنندگان و … خواهد داشت .

عرضـه می‌تواند به هر چیز مورد تقاضا که در یک بازار رقابتی به فروش می‌رسد اشاره کند اما این واژه بیشتر برای اشاره به کالاها، خدمات یا نیروی کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین عواملی که بر عرضه تأثیر می‌گذارد قیمت کالاست. عموماً، اگر قیمت یک کالا افزایش یابد، عرضه آن هم زیاد خواهد شد. قیمت کالاهای مربوطه و قیمت مواد و ملزومات ورودی (انرژی، مواد خام و نیروی کار) هم روی عرضـه تأثیر خواهد گذاشت، چراکه در افزایش بهای تمام شده کالای فروش رفته تأثیر دارند.

عرضه و تقاضا در اقتصاد

قانون تقاضا:

در قانون تقاضا در صورتی که سایر عوامل برابر باشد، هر چه قیمت یک کالا بالاتر باشد، افراد کمتری متقاضی آن کالا خواهند بود. مقدار کالایی که خریداران با قیمت بالاتر می‌خرند کمتر است. در نتیجه، مردم به‌طور طبیعی از خرید محصول چشم‌پوشی می‌کنند.

همین کاهش خرید با توجه به ثابت بودن میزان عرضه بعد از مدتی باعث فزونی پیدا کردن عرضه نسبت به تقاضا می شود و در نتیجه باعث کاهش پیدا کردن قیمت کالای مورد نظر می شود.

منحنی رابطه‌ی تقاضا ارتباط معکوس میان قیمت و مقدار تقاضا را نشان می‌دهد. هر چه قیمت یک کالا بالاتر باشد، مقدار تقاضای آن پایین می‌آید و هرچه قیمت پایین‌تر باشد، مقدار تقاضای کالا بیشتر می‌شود .

قانون عرضه:

قانون عرضه نشان‌می دهد هرچه قیمت بالاتر برود، مقدار عرضه نیز بیشتر می‌شود. تولیدکنندگان در قیمت‌های بالاتر عرضه را بیشتر می‌کنند، زیرا فروش تعداد زیاد محصول در قیمتی بالاتر، درآمد آن ها را نیز بیشتر می‌کند.

نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا

هر نقطه روی منحنی عرضه منعکس‌کننده‌ی ارتباط میان مقدار عرضه و قیمت است. هر چه قیمت بالا رود مقدار عرضه افزایش می یابد. عاملى که هماهنگى و تعادل در عرضه(فروش) و تقاضا(خرید) ایجاد مى کند، قیمت کالاست. براى بررسى این مسئله، تلفیق دونمودار را بررسی می کنیم.

در نقطه ی تعادلی، بین عرضه و تقاضا برابرى ایجاد شده است؛ چراکه مصرف کنندگان در این سطح قیمت، مقدار کالایی را خریداری کرده اند که تولیدکنندگان آن مقدارکالا را  تولید و عرضه کرده اند؛ به عبارت دیگر، نه تولیدکنندگان براى فروش کالاهاى خود مشکل دارند و نه خریداران به خاطر کمبود کالا، از خرید صرف نظر کرده اند. درنقاط دیگر قیمت، بین عرضه و تقاضا تعادل وجود ندارد . سطحی از قیمت که به ازاى آن مقدار عرضه و تقاضا با هم برابر مى شوند را “قیمت تعادلى ” مى گویند؛ دلیل آن این است که بازار با این قیمت به تعادل مى رسد و در آن کمبود یا مازاد مشاهده نمى شود.

جمع بندی

عرضه و تقاضا از اساسی‌ترین و اصلی ترین مفاهیم اقتصاد و رکن مهم اقتصاد بازار محسوب می‌شود. تقاضا به مقدار محصول یا خدمتی اطلاق می‌شود که برای خریداران مطلوب باشد. مقدار تقاضا، مقداری از محصول یا خدمت است که مردم مایل به خریدن آن با قیمتی مشخص هستند؛ رابطه‌ی میان قیمت و مقدار تقاضا به رابطه‌ی تقاضا معروف است. عرضه نشان‌دهنده‌ی مقدار آورده‌ی بازار است. مقدار عرضه به مقدار محصول یا خدمتی گفته می‌شود که تولیدکننده مایل به تأمین آن با قیمت مشخص است. بنابراین، قیمت بازتابی از عرضه و تقاضاست.