بازار دو طرفه و فروش تعهدی چیست؟!

بازار دو طرفه و فروش تعهدی چیست؟!

آیا تابحال به این موضوع فکر کرده اید که حتی وقتی بازار در روند نزولی می باشد نیز سود کسب کنید؟! اما چجور می شود وقتی قیمت سهمی کاهش پیدا می کند سود کرد؟! می خواهیم با توضیح بازار دو طرفه و فروش تعهدی این مسئله را برایتان توضیح دهیم.

بازار دو طرفه چیست؟!

بازار دو طرفه یا معاملات دو طرفه به بازاری گفته می شود که در آن از کاهش قیمت سهم نیز می توان سود کسب کرد و حتی بدون مالکیت سهام می توان آنرا فروخت. اکثر بازار های بورس جهانی معاملات دو طرفه را برای کاربران خود فعال کرده اند.

در بازار بورس ایران امکان سود از بازار نزولی تا بحال وجود داشته اما بصورت محدود که توضیح خواهیم داد. برای مثال شما اگر مالک سهامی بودید و پیش بینی روند نزولی داشته اید می توانستید سهام خود را در قیمت بالا بفروشید سپس، بعد از کاهش قیمت همان تعداد سهام را با مبلغ کمتری خریداری کنید، در نتیجه مقداری پول از مابه التفاوت فروش و خرید مجدد سهام بدست می آید و همان مقدار سهام را نیز در اختیار دارید. اما نمی توانستید سهامی را که مالک آن نیستید بفروشید و کسب سود کنید.

البته در قرار داد های آتی این امکان وجود داشت و افراد بدون اینکه کالایی را داشته باشند آنرا خرید و فروش می کردند برای مثال شخصی کالایی (مانند زعفران) را به امید کاهش قیمت ، بدون اینکه مالک آن باشد با قیمتی معین می فروخت و تعهد می داد که ۶ ماه بعد آن کالا را تحویل می دهد و در زمان فروش پولش را می گیرد سپس بعد از گذشت ۶ ماه وقتی قیمت آن کالا کاهش پیدا کرده بود آن مقدار تعهدی را از بازار خریداری می کرد و تحویل می داد، در نتیجه مقداری سود می کرد و خریدار که در گذشته آن کالا را گران تر خریده بود ضرر می کرد. برای خریدار نیز برعکس این روند اتفاق می افتاد.

نکته:

در قرارداد های آتی کالایی رد و بدل نمی شد بلکه با نوسانات قیمت قرار داد های آتی قبل از سررسید فسخ می شدند. برای مثال اگر قرار داد خریدار و فروشنده برای ۶ ماه بعد بود بعد از گذشت دو ماه با سود یا ضرر فسخ می شد و تنها مقداری پول بین آنها رد و بدل می شد. اگر قیمت کاهش پیدا می کرد درصد سود به فروشنده تعلق می گرفت و اگر قیمت افزایش پیدا می کرد درصد سود برای خریدار واریز می شد.

اما چطور می توان بدون داشتن سهمی آنرا فروخت و سود کسب کرد؟!

برای این کار روش ها و ابزار هایی مانند فروش استقراضی و فروش تعهدی طراحی شده اند تا بدون داشتن سهامی بتوانیم آن را بفروشیم.

پیشنهاد میکنیم این مطلب را نیز از دست ندهید: الگوهای هارمونیک چیست؟!

فروش استقراضی چیست و چگونه انجام می شود؟!

فروش استقراضی یا short selling روشی است که برای کسب سود از بازار های نزولی در بورس های جهانی استفاده می شود.

در فروش استقراضی شخصی که پیش بینی کاهش قیمت را دارد می تواند از شخصی که مالک آن سهام است تعدادی سهم قرض کند و در بازار به فروش برساند. سپس بعد از کاهش قیمت سهم همان تعداد سهام را از بازار خریداری می کند و به صاحب آن برمیگرداند. سودی که از مابه التفاوت فروش سهم در قیمت بالا و خرید آن در قیمت پایین تر بدست می آید بین مالک و شخص قرض گیرنده طبق قراردادی که داشته اند تقسیم می شود.

اگر پیش بینی شخص اشتباه باشد و قیمت سهام بالا برود او مجبور است سهام را در قیمت بالاتر خریداری کند و به صاحبش برگرداند و باید مابه التفاوت آن را از حساب خود پرداخت کند که ضرر محسوب می شود.

برای درک بهتر فروش استقراضی به این مثال توجه کنید:

فرض کنید سهام شرکتی در قیمت ۱۰۰۰ تومان معامله می شود. شخصی پیش بینی می کند که تا یک ماه آینده قیمت سهام تا ۸۰۰ تومان نزول می کند.

او از کسی که مالک سهام هست ۵۰۰ سهم قرض می کند و در قیمت ۱۰۰۰ تومان می فروشد که مبلغ کل فروش ۵۰۰ هزار تومان می شود در مرحله بعد او صبر می کند تا قیمت سهام به ۸۰۰ تومان برسد و ۵۰۰ سهام را به این قیمت از بازار خرید می کند. در نتیجه مبلغ کل خرید ۴۰۰ هزار تومان می شود و ۱۰۰ هزار تومن سود شناسایی می شود.

حال اگر پیش بینی اشتباه باشد و قیمت سهام تا ۱۲۰۰ تومان افزایش پیدا کند برای خرید ۵۰۰ سهم از بازار به ۶۰۰ هزار تومان نیاز است و شخص قرض گیرنده مجبور می شود ۱۰۰ هزار تومان از سرمایه خود را پرداخت کند تا سهام مورد نیاز راخریداری کند و به صاحبش باز گرداند در نتیجه ۱۰۰ هزار تومن متضرر می شود. ( در این مثال از کارمزد معاملات صرف نظر شده.)

در ساز و کار فروش استقراضی شخص قرض گیرنده باید مبلغی را به عنوان ضمانت و وجه تضمین بازگرداندن سهام به کارگزاری بسپارد و این مقدار سرمایه بلوکه می شود تا در صورت اشتباه در پیش بینی برای خرید سهام هزینه شود و سرمایه ی صاحب سهام بازگردانده شود.

نکات:

قرار داد فروش استقراضی می توان قبل از سر رسید فسخ کرد. در اینصورت با ضرر یا سود در همان زمان قرار داد فسخ می شود و سهم های قرض دهنده بازگردانده می شود.

اگر تمام مبلغی که بابت ضمانت بلوکه شده برای خرید سهام هزینه شود. شخص قرض گیرنده به اصطلاح کال مارجین می شود.

فروش استقراضی به دلیل ربوی بودن در جمهوری اسلامی ایران ممنوع می باشد و بلااستفاده است.

این مطلب نیز برای موفقیت در معاملات تعهدی مفید است: واگرایی چیست؟! انواع واگرایی 

فروش تعهدی چیست؟!

فروش تعهدی روشی مشابه فروش استقراضی است که برای انجام معاملات دو طرفه در بازار بورس ایران طراحی شده است.

گفتیم که فروش استقراضی بدلیل ربوی بودن در ایران منع شده و در نتیجه سازمان بورس فروش تعهدی را جایگزین این روش کرده.

در فروش تعهدی دیگر سهم قرض گرفته نمی شود بلکه بین شخص متقاضی و مالک قرار داد تعهدی بسته می شود و مالک سهام به شخص متقاضی وکالت فروش سهام را می دهد.

پس شخص متقاضی با وکالتی که از مالک دارد سهام را در بازار می فروشد و وقتی قیمت آن کاهش پیدا کرد همان تعداد سهام را خرید می کند و به مالک بر می گرداند.

ساز و کار فروش تعهدی و مراحل آن

بطور کلی در فروش تعهدی ۲ شخصیت نقش اساسی دارند. مالک سهم و متقاضی فروش سهم.

مالک سهم:

فرض کنید شخصی سهمی را با دید بلند مدت خریداری کرده و تا مدتی قصد فروش آن را ندارد. در این زمان او تنها از سود نقدی آن و رشد قیمت سهام می تواند کسب سود کند. اما با فروش تعهدی نیز می توان سودی مازاد بر این موارد را دریافت کرد. پس مالک سهام می تواند مقدار سهامی را که قصد فروش آن را ندارد بصورت وکالتی به شخصی که قصد فروش آن را دارد بدهد و در زمانی که این سهام نقد شود، مبلغ بدست آمده را در بانک و یا صندوق های قابل معامله با درآمد ثابت سرمایه گذاری می کنند و سود نقدی این مدت زمان را دریافت کند. همچنین می تواند به عنوان حق وکالت نیز مبلغی از سود معاملات را دریافت کند. مالک سهام می تواند برای اینکه اشخاص متقاضی ترغیب به فروش سهام او شوند و با انجام معاملات باعث کسب سود شوند مقداری از سود بانکی خود را نیز برای آنها در نظر بگیرد که به آن نرخ تشویقی میگویند. همچنین مالک سهام زمانی را به عنوان دوره تنفس مشخص می کند که در این زمان نمی تواند درخواست بازگشت سهام را داشته باشند.

مالک سهم برای فروش تعهدی مراحل زیر را طی می کند:

• ابتدا مالک باید قرار داد فروش تعهدی را با کارگزاری امضا کند تا سامانه آنلاین فروش تعهدی برای او قابل دسترس باشد.
• بعد از فعال شدن این قابلیت برای اکانت کاربر در سامانه آنلاین کارگزاری مالک به سامانه تامین در اکانت معاملاتی خود می رود و حداکثر سهام تعداد سهامی که قصد فروش آن را ندارد به همراه نماد آن شرکت ثبت می کند.
• در مرحله بعد دوره تنفس را تعیین می کند که در این زمان نمی تواند درخواست بازگشت سهام را داشته باشد.
• محل سرمایه گذاری پول نقد را تعیین می کند که در بانک باشد یا صندوق سرمایه گذاری
• تعیین نرخ تشویقی برای جذب متقاضی(مالک درصدی از سود بانکی یا صندوق را که دریافت می کند به متقاضی می دهد.)

متقاضی:

متقاضی شخصی است که پیش بینی می کند سهمی روند نزولی در پیش دارد و می خواهد با فروش تعدادی سهام در قیمت بالا و خرید دو مرتبه آن در قیمت پایین تر سود کسب کند. پس به سراغ مالکان آن سهام می رود و با قرار داد فروش تعهدی ابتدا به وکالت از مالک سهام را در بازار می فروشد و بعد از کاهش قیمت به وکالت از مالک سهم را از بازار خریداری می کند و به مالک برمیگرداند. در اینصورت متقاضی طبق قراراداد از مابه التفاوت این خرید و فروش سود خود را دریافت می کند و همپنین مقدار نرخ تشویقی که توسط مالک تعیین گردیده.

اگر پیش بینی متقاضی اشتباه باشد او باید سهم را در قیمت بالاتر خریداری کند و به مالک برگرداند پس متحمل ضرر می شود و باید اختلاف قیمت را از سرمایه خود پرداخت کند. برای اینکه منافع مالک تضمین شود متقاضی باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین در سامانه قرار دهد تا در صورت اشتباه پیش بینی و افزایش قیمت خود سیستم سهام را خریداری کرده و به مالک بازگرداند.

متقاضی نیز ابتدا باید قرار داد فروش تعهدی را امضا کند و سپس به سامانه تامین برود و با پرداخت وجه تضمین شرایط مورد نظر خود را پیدا کرده و باقی مراحل را انجام دهد.

وجه تضمین:

وجه تضمین درصدی از کل ارزش قرار داد می باشد که متقاضی برا ضمانت بازگرداندن سهام می بایست در حساب عملیاتی خود داشته باشد.

از آنجا که ممکن است قیمت سهم تا حدودی بالا برود و همچنان متقاضی پیش بینی کاهش قیمت را داشته باشد وجه تضمین نیز روزانه بر اساس حجم قرار داد و قیمت پایانی سهم تغییر می کند و متقاضی می بایست حساب خود را شارژ کند. اگر قیمت افزایش پیدا کند و اختلاف قیمت فروش با قیمت جدید سهام به میزان وجه تضمین برسد و متقاضی در موعد مقرر حساب خود را شارژ نکند سیستم بطور خودکار به وکالت از مالک و با پول نقد بدست آمده از فروش به همراه وجه تضمین سهام را از بازار خریداری کرده. در این صورت متقاضی نه تنها سودی بدست نمی آورد بلکه تمام وجه تضمین را نیز از دست می دهد و متحمل ضرر می شود که به این اتفاق اصطلاحا کال مارجین شدن متقاضی گفته می شود.

تسویه فروش تعهدی در سررسید و قبل از آن

سر رسید قرارداد از ابتدا تعیین می شود اما قبل از آن نیز امکان فسخ و تسویه قرار داد وجود دارد.

اگر که قرار داد در زمان سر رسید تسویه شود مانند روالی که توضیح داده شد با سود یا ضرر متقاضی و احتمالا سوده مالک تمام می شود.

اما از ۳ طریق ممکن است قبل از سررسید تعیین شده تسویه سهام انجام شود و سهام یا پول آن به مالک برگردد.

۱٫مالک درخواست تسویه کند و سهام خود را طلب کند. مالک تا دوره تنفس نمی تواند درخواست بازگشت سهم را بکند اما بعد از این دوره هر زمان که درخواست تسویه کند مطابق قرارداد متقاضی باید به وکالت از مالک سهام را از بازار خریداری کند و به او بازگرداند. اگر متقاضی در زمان تعیین شده این کار را انجام ندهد سیستم بطور خودکار از حساب متقاضی این خرید را با قیمت سر خطی انجام می دهد و سهام مالک را بازمیگرداند.

۲٫متقاضی زودتر از سررسید تسویه کند. این اتفاق در دو حالت رخ می دهد که یا زودتر از پیش بینی به هدف خود برسد و شناسایی سود بکند یا اینکه از پیش بینی خود برگردد و با سود کمتر یا ضرر کم قبل از سررسید تسویه می کند. متقاضی هیچگونه محدودیت زمانی برای تسویه در قبل از زمان سررسید ندارد.

نکته: اگر متقاضی در همان روز فروش سهام را خرید و تسویه کند ۲۰% سود او نیز به مالک میرسد

اگر روز بعد از فروش تسویه کند ۱۰% از سود به مالک می رسد

و اگر ۲ روز بعد از فروش تسویه کند ۵% از سود به مالک می رسد

اگر بیش از دو روز تسویه طول بکشد ازخرید و فروش سودی  به مالک نمی رسد.

۳٫کارگزاری نیز در دو حالت اقدام به تسویه فروش تعهدی می کند. حالت اول این است که اگر قبل از سررسید قرارداد سهم به مجمع برود سررسید قرارداد به ۲ روز کاری قبل از مجمع تغییر پیدا می کند و اگر متقاضی سهام را در مهلت مقرر بازنگرداند سیستم کارگزاری بطور خودکار اینکار را انجام می دهد.

حالت دوم زمانی می باشد که متقاضی کال مارجین شود که در اینصورت یا سهامی که در حالت تعادل است خریداری شده و به مالک بازگردانده می شود و یا اگر سهام دائما در صف خرید قفل باشد و امکان خرید وجود نداشته باشد مبلغ نقدی آن از متقاضی گرفته می شود و به حساب مالک واریز می شود.

نکته: تاریخ قرار داد های فروش تعهدی بصورت دوره زمانی می باشد و تاریخ ثابتی ندارد برای مثال مالک این دوره را ۶ ماهه تعیین می کند و اگر شما ابتدای مرداد فروش را انجام دهید تاریخ سررسید آن ۶ ماه بعد یعنی ابتدای بهمن می شود.

برای یادگیری استراتژی کانسلیم روی لینک مقابل کلیک کنید: کانسلیم چیست؟!